Kuwongolera kwachinyengo sikungolengeza, ndi mchitidwe wofunikira m'malo ophunzirira omwe amatsimikizira kukhulupirika ndi chiyambi cha ntchito ya ophunzira. Nkhaniyi ikufotokoza za nkhani yofala kwambiri ya zolaula, mphamvu ya zida zodziwira, monga nsanja yathuNdipo zotsatira anakumana ndi ophunzira amene plagiarize. Tiwona momwe kuzembera kumagwiritsidwira ntchito m'masukulu, chifukwa chake kuli kofunika, komanso zomwe ophunzira ndi aphunzitsi angachite kuti athandizire kukhulupirika pamaphunziro.
Kukhazikitsa malamulo akuba m'sukulu
Kuwongolera kwachinyengo ndi gawo lofunikira pakusunga masukulu moona mtima komanso mwachilungamo. Ophunzira akamapita ku koleji kapena kuyunivesite, ayenera kudziwa kuti malowa amaona malamulo okhudza kukopera ntchito mozama kwambiri. Izi zikuphatikizanso ndondomeko zoletsa kubera.
Umu ndi momwe masukulu akuwonetsetsa kuti ophunzira sakubera:
- Malamulo omveka bwino. Masukulu akuwuza ophunzira za malamulo awo akuba m'mabuku ndi zolemba. Ndikofunika kuti aliyense adziwe malamulowa.
- Kuphunzitsa za plagiarism. Masukulu akuthandiza ophunzira kumvetsetsa kuti kubera ndi chiyani komanso chifukwa chake kuli kolakwika. Izi zimathandiza ophunzira kuphunzira kukhala oona mtima pa ntchito yawo.
- Kugwiritsa ntchito zida zapadera. Zida ngati zathu ofufuza akuba amagwiritsidwa ntchito kwambiri. Zida izi zitha kuwona ngati ntchito yakopedwa kwina.
- Zotsatira zazikulu. Ngati ophunzira plagiarize, iwo akhoza kulowa m'mavuto aakulu. Izi zingatanthauze kulephera kalasi kapena ngakhale kuthamangitsidwa kusukulu.
- Kuphunzira kugwira ntchito moyenera. Sukulu sizimangogwira anthu achinyengo. Amaphunzitsanso ophunzira momwe angagwirire ntchito zawo komanso kuyamikira malingaliro a ena.
- Nkhani yapadziko lonse lapansi. Kukopa ndi vuto padziko lonse lapansi, kotero masukulu akugwiritsa ntchito malamulo apadziko lonse lapansi kuthana nawo.
Mu gawoli, tiwonanso njirazi ndikukambirana momwe zimathandizire masukulu kuthana ndi kubera. Tiwona kufunika kokhazikitsa malamulo oletsa kubera m'malo mwa maphunziro, ndikuwunikira gawo lofunikira polimbikitsa kukhulupirika kwamaphunziro.
Kufunika kwa vuto la plagiarism
Kuwongolera kwachinyengo ndikofunikira kwambiri chifukwa kubera komweko kumakhala nkhani yofunika kwambiri padziko lonse lapansi. Ngakhale kukhazikitsidwa kwa zida zowongolera kubera ku United States ndi madera ena, kufalikira kwa kubera kumakhalabe kwakukulu.
Mfundo zofunika kuziganizira:
- Kuchulukana kwakukulu pakati pa ophunzira. Kafukufuku akuwonetsa kuti pafupifupi 60% ya ophunzira aku sekondale ndi omaliza maphunziro ku US agwiritsa ntchito mawu kapena ndime zing'onozing'ono zochokera kwa olemba ena popanda kutchulidwa koyenera. Izi zimachepa pang'ono kwa ophunzira omwe amaliza maphunziro awo, koma pafupifupi 40% amangonena kuti ntchito yomwe siinali yamba ndi yawo.
- Malingaliro apadziko lonse lapansi. Vutoli silimangopezeka ku US; Kafukufuku wa ophunzira aku koleji apadziko lonse adawonetsa kuti pafupifupi 80% adavomera kuti adabera, kuphatikizapo kubera, kamodzi kokha pamaphunziro awo.
- Milandu ku Australia. Australia yawona gawo lawo lamilandu yodziwika bwino yakuba, monga Andrew Slattery ndakatulo. Kafukufuku akuwonetsa chizolowezi chofananira chakuba pakati pa ophunzira azachipatala ndi ophunzira. Akatswiri ena amakhulupirira kuti m'mayunivesite ndi makoleji aku Australia, kubera mwina kudakwera mpaka 50%.
- Milandu yochepera komanso yosadziwika. Ziwerengero zomwe zatchulidwa mwina sizikuwonetsa kukula kwavutoli, chifukwa milandu yambiri yazabodza mwina sangadziwike kapena kunenedwa.
Nkhani yofala ya kubera, yotsimikiziridwa ndi ziwerengero ndi milanduyi, ikuwonetsa chifukwa chake kuyang'anira kubera ndikofunikira kwambiri m'masukulu. Sikuti ndi kulanga okhawo amene achita zoipa komanso kupanga malo amene kukhala oona mtima m’ntchito za kusukulu kuli kofunika ndi kulemekezedwa.
Kodi kuba kungathe kuyendetsedwa bwino?
Kuwongolera kubera ndizovuta, koma sizingatheke, makamaka ndi zida ndi njira zoyenera. Kugwiritsa ntchito mapulogalamu ngati nsanja yathu pa ntchito zingathandize kuteteza ntchito yanu. Kumbukirani kuti nthawi zonse muzitchula magwero anu ndikugwiritsa ntchito mawu apansi. Ndikofunika kumvetsetsa kuti chilichonse chokopera pa intaneti sichikhala 'chaulere' ndipo chikhoza kukhala ndi zotsatira zake.
Anthu omwe amabisala amakhala m'magulu awiri:
- Olemba mwangozi. Anthuwa amatha kugwiritsa ntchito ntchito ya munthu wina popanda kuyamikira, nthawi zambiri amatsutsa kuti adachita zimenezo mosalakwa.
- Olemba mwadala. Gululi limakopera ntchito mwadala, poyembekezera kuti palibe amene adziwe kumene inachokera.
M'mbuyomu, zinali zovuta kuyang'ana ngati ntchito idalembedwa, makamaka magwero a pa intaneti. Koma tsopano, aphunzitsi ndi oyang'anira masukulu ali ndi zida ngati Plag. Utumikiwu umagwiritsa ntchito ma aligorivimu apamwamba kufufuza zolemba zopitilira thililiyoni, pa intaneti komanso zosindikizidwa. Tekinolojeyi sikuti imangopulumutsa nthawi ndi chuma komanso imapangitsa kuti zikhale zovuta kwa ophunzira kunena kuti samadziwa za umwini woyambirira wa ntchito yawo.
Zotsatira za kuba kwa ana asukulu
Plagiarism ndivuto lalikulu kwa ophunzira, ndipo kuwongolera kwachinyengo kumakhazikitsidwa m'malo ngati Australia. Zotsatira za kuba si zofatsa; Zitha kukhala zowawa kwambiri. Malingana ndi chifukwa chimene wophunzira anabera, zilango zake zingasiyane, kuyambira kulephera kufika pa kuchotsedwa sukulu.
Zina mwazifukwa zomwe kubera kuli vuto lalikulu kwa ophunzira ndi monga:
- Zilango zazikulu. Plagiarism ikhoza kubweretsa zotsatira zazikulu zamaphunziro. Malinga ndi mmene zinthu zilili, ophunzira akhoza kulephera maphunziro awo kapena, zikafika povuta kwambiri, angachotsedwe.
- Kufunika kwa kukhulupirika kwamaphunziro. Kukopa kumatsutsana ndi lamulo la kukhala woona mtima kusukulu, zomwe ndi zofunika kwambiri pa maphunziro. Ndikofunikira kuti ophunzira azikhala oona mtima pantchito yawo, pamaphunziro awo tsopano komanso ntchito zawo pambuyo pake.
- Ntchito yodziwira zida zachinyengo. Zida zimathandiza ophunzira kuti aziyenda bwino. Pogwiritsa ntchito mapulogalamuwa, ophunzira angatsimikizire kuti ntchito yawo ndi yoyambirira, kutchula magwero molondola, ndikupewa kubera mwangozi.
- Mtengo wa ntchito yoyambirira. M'dziko lamaphunziro, zoyambira zimayamikiridwa kwambiri. Chilichonse chokopera kuchokera pa intaneti kapena malo ena popanda kuvomereza bwino chikhoza kukhala ndi zotsatirapo zoipa.
- Zotsatira za nthawi yayitali. Kupitilira zilango zomwe zimangobwera kumene kumaphunziro, kubera kumatha kuwononga mbiri ya wophunzira ndikusokoneza mwayi wamtsogolo, monga kupitilira maphunziro kapena mwayi wantchito.
Kumvetsetsa kukhudzidwa kwamphamvu kwa kubera kumawunikira kufunikira koletsa kubera pofuna kuteteza kukhulupirika kwamaphunziro ndikuthandizira kupanga akatswiri odalirika mtsogolo.
Kutsiliza
Kuwongolera kwachinyengo ndikofunikira m'malo ophunzirira kuti zitsimikizire kukhulupirika komanso kuwonekera kwa ntchito ya ophunzira. Nkhaniyi ikugogomezera momwe vuto la kubera lilili lalikulu padziko lonse lapansi, kugwiritsa ntchito bwino zida zodziwira, komanso zotsatirapo zake zazikulu kwa ophunzira. Tawona momwe mabungwe a maphunziro akulimbana ndi nkhaniyi ndi malamulo omveka bwino, maphunziro, ndi zida zapamwamba, zomwe zikuwonetsa kufunikira kwa kukhulupirika ndi chiyambi pa ntchito zamaphunziro. Zotsatira za kuba kwa ophunzira ndizofunika kwambiri, zomwe zimapangitsa kuti pakhale zotsatira zoopsa zamaphunziro ndi zamtsogolo. Pomaliza, kuyesetsa kuwongolera kubera sikungokhudza kutsatira malamulo okha, koma kulimbikitsa chikhalidwe chaumphumphu, kukonzekera ophunzira kuti akhale anthu akhalidwe labwino komanso odalirika m'moyo wawo wamaphunziro ndi wamtsogolo. |